Afro-Filosofie: Van Amen tot Nyame

Deel I

Maak kennis met de Afrikaanse God Amen.

De taalkundige wortels van Amen liggen in het Oude Nubië, het tegenwoordige Soedan en Zuid-Soedan, waar hij ooit de wind-god Amani was. Werd geadopteerd door de Kamau (oud-egyptenaren) in de pre-dynastische periode rond 4000 BCE en hernoemd tot Amen. Amen werd hun woord voor “verborgen” en “onzichtbaar”.  Als de wind.

Als de lucht die je in en uit ademt.

Amen rees naar de status van belangrijkste God gedurende de 12^e dynastie (vanaf ca. 1991 BCE). Zoals je kan zien aan de namen van de faraos Amenemhat I, II,  en III. Amenemhat betekent Amen is de Belangrijkste, de Eerste.

Ook veel later gedurende de 18^e dynastie ( vanaf ca. 1543 BCE) bleek Amen een belangrijke godheid. Zichtbaar aan de naam van Tut-ankh-Amen en de namen van de faraos Amen-hotep I, II III, en IV.

Amen-Hotep betekent “Amen is Tevreden”.

Amen, altijd een wind-god geweest, werd vanaf de 18^e dynastie in combinatie met de Zon-god Ra een samengestelde-god, met de naam Amen-Ra. En werd circa 1200 jaar later door de invasie-plegende Ptolomaeïsche Grieken tot hoofdgod van hun religie gemaakt en Amon, Amun, en/of Ammon-Ra hernoemd.

De Grieken wisten Kamit, de oorspronkelijke naam van het Oude Egypte, te veroveren in ca. 332 BCE. Dit luidde het definitieve einde in van meer dan 3000 jaar Dynastisch Egypte.

Ook in andere delen van Afrika komt het woord amen nog voor. Soms, zoals bij het Dogon volk van Mali in de vorm Amma, de Scheppingsgod. Of in een andere vorm zoals Onyame of Nyame. In het Akan gebied van West-Afrika is dit het woord voor de Scheppers (God). 

Een affirmatie, door Oudegyptische priesters gebruikt in een gebed tot Amen, meestal geschreven boven de ingang van tempels en tombes: 

*************************************************************************************

Buste van farao Amenemhat I, eerste koning van de 12e dynastie, regeerde 29 jaar van ca. 1991-1962 BCE (Brooklyn Museum of Art).

Amenemhat betekent Amen is De Belangrijkste en De Eerste

Beeldje van farao Amenemhat II, derde koning van de 12e dynastie, regeerde 35 jaren van ca. 1926-1891 BCE. Het woord farao betekent koning. Hij heeft in zijn linkerhand een herders-staf , symbool van authoriteit en draagt op zijn hoofd de konings-kroon van beneden-egypte (Egyptische Museum Caïro)

Buste van farao Amenemhat IV,  zoon van farao Amenemhat III (Metropolitan Museum)

Buste van farao Amen-hotep III van de 18e dynastie, regeerde 38 jaar en luidde een nieuw tijdperk in van grote voorspoed en artistieke pracht, zoon van farao Thutmose IV, de vader van farao Akhenaten en de grootvader van Tutankhamen. (British Museum)

Buste van farao Tutankh-Amen, ook wel als Tutankhamun geschreven (in Boston Museum), de kleinzoon van bovenstaande farao

Wil je meer fotos zien van de mooie mensen uit het Oude Egypte? Klik hier

Lees meer over het Oude Egypte in Zwarte Waarheid (Chapter 2)

Deel II

Onze spiritualiteit

• Cosmogonie (Scheppingsverhalen)
• De Goden die creëren met heilige klanken en woorden
• Het opdoen van nuttige kennis wat de ziel illumineert (verlicht)
• Dopen in de Geest van de Goden
• Een door de Goden gezonden Redder der Mensheid
• Leven na de dood en wederopstanding

Dit zijn enkele van tienduizenden jaren oude filosofische en spirituele concepten in Afrika. Andere jongere volkeren lazen erover en hoorden ervan. Zoals de Grieken, Perzen, Romeinen, Byzantijnen en de Arabieren. Ze probeerden het te begrijpen, maar faalden hierin, volledig begrip was er niet. Het weinige dat zij begrepen werd gekopieerd en gebruikt als basis voor de vorming van hun religies.

Zoals het Afrikaanse verhaal van de Oudegyptische God Asar (griekse naam Osiris). Geplagieerd door de mensen die de religie christendom formeerden.

Asar op zijn Troon in de vorm van Opper-Rechter, op onderstaande begrafenis-papyrus: Hij was de belangrijkste God en Hoofdrechter in het leven na de dood. Zijn jaarlijkse sterven en resurrectie (wederopstanding) personificeren onder andere vitaliteit en de vruchtbaarheid van de Natuur. Hij was de eerste Karast (KRST), wat zoveel betekent als De Gezalfde. Ook was hij de eerste Zon-God en rees uit de dood om zijn kind Heru (griekse naam horus) te maken met de Godin Aset (griekse naam isis). Hij was de zon gedurende de nacht, zijn zoon Heru was de zon overdag.

In veel latere tijden hernoemden de Grieken, nadat zij Egypte hadden veroverd, hem tot Serapis. Deze Godheid evolueerde in latere tijden tot de Nieuwe Testament figuren met dezelfde voornaam; Jezus Barabbas (bar-abbas: zoon van de vader) en Jezus de Christus. ***(mattheus 27: 16/17)*** Zoals velen al weten is de diepere betekenis van de crucificatie allegorie een keuze, die een gelovige maakt om een leven na te streven vol innerlijke, geestelijke rijkdom of een leven na te streven met alleen materiële rijkdommen.

Asar (Osiris) op papyrus (Neues Museum in Berlijn).  Asar is de vroegst bekende “Resurrected Savior”. Een Herrezen, uit de dood opgestane, Redder der Mensheid. Een “christus-figuur” duizenden jaren voor de opkomst van de christus –cultus. Hij was volgens de mythe een voorouder, een koning. Die nadat hij ter dood was gebracht en stierf uit de dood opstond en via “Mystieke Ladders” naar het Hemelrijk steeg. Waar hij zitting nam op de troon als koning en rechter. Al die in hem geloofden en stierven zouden met hem verenigd worden. Het was een letterlijke vereniging. Zo geloofde men. Bij wederopstanding in een bovenaards leven na de dood of door re-incarnatie stond de gelovige dus op als Asar. 

Belangrijk om te weten: Alleen Goden en deïficeerde (tot-god gemaakte) faraos, koninginnen en hooggeplaatste personen werden op tempelmuren en op papyrus afgebeeld met een zwarte huidskleur. De koningskleur.

Ook het spirituele concept amen is overgenomen door niet-Afrikaanse volkeren. Amen is in christelijke, islamitische en joodse tradities een afsluitend woord van een gebed. En spreekt voor volgelingen van de Abrahamitische godsdiensten een “bevestiging” en “bekrachtiging” uit van een gebed wat mondeling of schriftelijk is overgedragen.

Omdat de semitische talen, als het Oudhebreeuws en het Arabisch, uit de Afro-Aziatische taalgroep komen hoeft niet ver te worden gezocht naar de oorsprong van het woord amen. De taalkundige wortels zijn volgens etymologie woordenboeken “van onbekende afkomst”. Maar wanneer je alle “dots connect” dan is het geen mysterie waar de onbekende afkomst ligt. Want Afrikaanse taalgroepen zijn de oudste ter wereld. Daarmee vergeleken zijn het Oudhebreeuws en Arabisch betrekkelijk jonge talen. Het is door culturele diffusie (verspreiding) dat het woord amen bij Oudhebreeuws en Arabisch sprekenden terechtkwam en werd opgenomen in hun taal. In één zin uitgelegd. De taalkundige wortels liggen in het Oude Egypte.

En wanneer je de zaden waaruit deze “wortels” zijn gegroeid verder onderzoekt dan zie je dat ze diep in Afrika zijn ontkiemd. Amen is een woord wat in verschillende variaties overal vertegenwoordigd is op het Afrikaanse continent, sinds het begin der tijden. Altijd als naam van God. Een paar voorbeelden: Amen, in het Oude Egypte. Amma, bij de Dogon in Mali. Njambe, in de D.R. Congo. Nyame, bij het Akan volk van West-Afrika.

Het voedsel voor de geest, amen

Het spirituele concept theofagie is net als het woord amen een Afrikaans concept.

“Theofagie is de praktijk van het eten van het lichaam van een god, door het eten van voedsel of materiaal dat symbolisch is voor de god. In vruchtbaarheidsrituelen kan het geoogste graan zelf de herboren god van de vegetatie zijn. Deze praktijk vindt zijn oorsprong in veel oude religies.” (Bron:Wiki/Fandom)

In het christendom kent men via de katholieken de praktijk van het eten van de god Jezus. Dit gebeurt tijdens een kerkdienst door kleine hoeveelheden wijn en brood tot zich te nemen, symbolisch voor het consumeren van het bloed en het lichaam van de Christus.

Dit sacramentele eten van God`s lichaam heeft zijn origine in Afrikaanse culturen. Al in het Oude Nubië, de oudste georganiseerde maatschappij in de geschiedenis, was dit “consumeren van de Godheid” een religieuze praktijk. Nog steeds wordt in traditionele religies in Afrika tijdens een godsdienstig ritueel een klein eetbaar deel van een vissoort, van gevogelte, van een hoefdier of van een aardvrucht (zoals yam) gegeten. Het is een symbolisch ritueel voor een gelovige, waarbij men God tot zich neemt. En op die wijze een fysiek deel van de Scheppende Macht kan zijn.

Zo zie je in het Akan gebied van West-Afrika het woord voor de Schepper Nyame. Soms ook wel als Anyame of Onyame geschreven. Het is geen toeval dat hun woord voor God “nyame” bijna identiek is aan hun woord voor voedsel en eten “nyam”.

De Akan talen zijn toon-talen. Afhankelijk van de toon waarop woorden en letters worden uitgesproken krijgen woorden, die hetzelfde geschreven zijn, een eigen betekenis. Het woord nyam is hier een goed voorbeeld van. Want het kan letterlijk “voedsel” en “eten” betekenen. Spreek je het anders uit, qua intonatie, kan het ook wel “gelukzaligheid” uitdrukken. Of spreek je het weer op een andere manier uit dan kan je ermee aangeven dat je “moedig” bent. * ny in nyam en nyame is als een lidwoord, zoals de, het, een. En am is in bepaalde gevallen een werkwoord*

In de Oudegyptische taal, wat ook een toontaal blijkt te zijn, betekent “am”, stam van Amen (God), letterlijk “consumeren”. Maar het kan afhankelijk van de uitspraak ook andere betekenissen hebben. Zoals “begrijpen”, “branden”, “verstevigen” of zelfs “verdriet”.

Het Oude Egypte bestaat niet meer. Het land zelf werd vanaf de 7e eeuw CE, net als de rest van Noord-Afrika, gekoloniseerd door een mengelmoes van Turkse volkeren en Arabieren. De invasie van Egypte, en het toe-eigenen (stelen) van andermans land en haar culturele rijkdommen, ging gepaard met barbaars geweld en massamoorden op de oorspronkelijke bewoners. Om die reden kan je stellen dat de huidige nazaten van de Arabische kolonisators, op geen enkele wijze gelinkt kunnen worden aan het Oude Egypte. Niet psychologisch, niet in taal, niet in etniciteit, en niet in religie.

Waarom het Oude-Egypte zo belangrijk is?

De afstand tussen het Oude Egypte en het hier en nu lijkt ver. Toch staat deze Afrikaanse cultuur uit de Oudheid heel dichtbij. En zie je veel overeenkomsten tussen de Oudegyptische cultuur en andere Afrikaanse culturen. Om ze allemaal op te noemen is materie voor een 10-delig boekwerk van achtduizend paginas. Ik beperk mij in dit artikel daarom tot een paar gemeenschappelijke kenmerken van de Oud-egyptische God, Amen, en de God in traditionele religies van het Akan gebied, Nyame.

• Ze zijn ver afstaand, ver verwijderd van mensen
• Gebruiken allebei een “brug” tussen henzelf en de mensheid: Ennead en Abosom (dit zijn op hun beurt verschijningsvormen van Amen en Nyame)
• Zijn allebei “focuspunt van gebeden”
• Amen = deel van Scheppingsgoden/Nyame = Scheppingsgod
• Zij worden allebei gezien als “Koning van de Goden”
• Zijn allebei “Eeuwiglevend” en bezitten “Oneindige Wijsheid”

Om af te sluiten wil ik nog een klein beetje wijsheid meegeven. Er zijn honderden verschillende culturen en etnische groepen in Afrika. En elk volk op het continent heeft weer een eigen benaming voor de Scheppingsmacht. Hierdoor lijkt het voor de onwetende alsof elke Afrikaanse traditionele religieuze stroming zijn eigen Scheppings-God heeft. Het is daarom belangrijk te begrijpen dat er maar één Scheppings-God is in alle Afrikaanse traditionele religies, en dat deze verschillende namen draagt.

Zie het zoals de zon. Er is één zon waar de planeet Aarde in één jaar volledig omheen draait. Één hemel-lichaam waar de mensheid totaal en volledig afhankelijk van is om te leven. Toch heeft die ene zon in elke taal op het Afrikaanse continent een andere naam.

Oude Egypte: Aten. Akan gebied: Awia. Uganda: Enjuba. Somalië: Qorraxdu. Hausa: Rana. Yoruba: Oorun. Zulu: Ilanga. Swahili: Jua. En ik kan er een ellenlange lijst van maken, want er worden meer dan drieduizend talen gesproken op het Afrikaanse continent. Een continent met de grootste diversiteit aan culturen en de grootste variatie van gesproken talen op Aarde. Op deze paradijselijke planeet, ook wel bekend als Moeder Aarde, zijn er zoveel Goden met allemaal een eigen naam. Uniek. Herkenbaar.

Zoals de zon en de wind in elke taal een eigen naam hebben…