Etymologie van het woord Ndyuka

Ik groet!

Er is het Ndyuka volk in Suriname. Dat is wat we weten.

Deze spelling van Ndyuka is een moderne spelling.

Vroeger was het Djuka of Djoeka. Of nog verder in het verleden, Jouka.

Er is de Jouka kreek in Suriname en men zegt van die kreek krijgt het Ndyuka volk zijn naam.

Maar is dit waar?

Laten we de wortels van dat woord onderzoeken en naar Afrika kijken.

In Senegal was er tijdens de koloniale tijd een leider met de naam Juka Sambala. In de 19e eeuw CE. (juka spreek je uit als djoeka)

Hij was leider van de Kassonke, een volk dat tot de Mandinka behoord.

Dan is er ook tot vandaag de dag veelvuldig de naam voor mannen en vrouwen, Juka, in Gambia.

Ook was er tijdens de koloniale tijd de plaatsnaam Jouka Konda in Gambia.

Die plaats bestaat nu niet meer.

Niet vergeten, het Mandinka volk leeft verspreid over West-Afrika. In wat nu de landen Gambia, Senegal en Guinee-Bissau zijn. Ook leven er Mandinkas in Mali, Sierra Leone, Guinee, Liberia en Ivoorkust.

De Mandinkas zijn sinds de 8e eeuw Mohammedanen en hadden een groot imperium, dat uitstrekte tot in Nigeria

In dat laatste land vind je de huidige plaats/dorp Juka. In het district Taraba, in Oost-Nigeria.

En zo bestaan er tegenwoordig meerdere plaatsen in West-Afrika met de naam Juka.

Maar nu.

Met een omweg kom ik tot het punt.

De Ndyuka worden ook wel Aukaners genoemd. Of Okanisi.

Veel historici weten dat de term Okanisi van het West-Afrikaanse woord ɔkanni komt. ɔkanni betekent in de Akan talen “een Akan iemand“.

Voor de koloniale periode in Afrika werd de hele streek met de moderne namen Ghana, Ivoorkust, Togo en Burkina Faso gewoon Akan genoemd.

Conclusie:

De wortels van de Ndyuka liggen in de Akan streek van West-Afrika.

Vandaar de naam Okanisi/ɔkanni (Aukaner).

Maar omdat men ook de herinnering heeft aan de Mandinka naam “Juka”, kan je ook zeggen dat de hoofd-wortels van de Ndyuka diep in het voormalig Mandinka Imperium liggen.

In welk land land precies kan niet met zekerheid gezegd worden.

Men moet niet vergeten:

Dat de Voorouders, die ontvoerd en verhandeld werden in de eerste eeuwen van de mensenhandel, uit het gehele Akan gebied en vaak zelfs uit noordelijker gelegen streken kwamen. Zoals uit Mali, Gambia en Senegal. Dit verklaard ook hoe het kon dat ruim 20 procent van de ontvoerde mannen, vrouwen en kinderen die naar Suriname werd gebracht de mohammedaanse religie beleden.

De ontvoerde mensen uit al deze verschillende koninkrijken werden vooral in de begintijd van de mensen-handel samengebracht in Fort Kormantine dichtbij het plaatsje Koromantse/Coromantee. ( In Ghana)

En zij mensen kwamen grotendeels in de Guyanas (brits, nederlands en frans) en op Jamaïca terecht.

In latere tijd merkten mensenhandelaren in de Guyanas en op Jamaica dat de mensen uit de Akan streek opstandig waren en in grote getale wegvluchtten van de plantages.

Daarom schakelde men over op de handel in mensen uit andere delen van Westelijk Afrika.

Maar.

De invloed van de eerste golf ontvoerden en slaafgemaakten uit de Akan streek was zo sterk dat zij de latere golf van ontvoerde en slaafgemaakte mannen, vrouwen en kinderen op de plantages domineerden. En dat is vooral zichtbaar in de Surinaamse taal en cultuur. Met heel veel invloeden uit de Akan talen, culturen en religies.

Uit Zwarte Waarheid (Chapter 4B) (deel 4.9):

“De door westerse historici gepropageerde mythe dat Afrikanen tijdens de Trans-Atlantische Slavenhandel en Slavernij uit oerwouden en bosrijke gebieden werden ontvoerd is precies dat.

Het is propaganda.

Want feit is dat vooral de streken in West-Afrika waar tientallen miljoenen Afrikanen werden ontvoerd al sinds het begin van de jaartelling geen boscultuur meer kenden. De meeste mensen leefden in dorps en stads gemeenschappen.

Het bleek ook onpraktisch voor slavenhalers om oorlogen te voeren tegen mensen die in de bossen waren geboren en opgegroeid, daar als heer en meester leefden.

Slavenhalers, onbekend met het bos, verdwaalden of vielen ten prooi aan angsten. Zij waren makkelijk te verslaan door de vaardige bosbewoners.

De ontvoerde Afrikanen in de Amerikas, die wegvluchtten van de plantages naar de bosrijke binnenlanden, kwamen dus niet uit een bos-cultuur. Maar wisten zich toch te adapteren aan die nieuwe omgeving. Voor overleving was dit essentieel.”

Ik hoop dat jij, de lezer, wat hebt aan dit stukje geschiedenis.

En vergeet niet. Marron. Plantage-man. Stads-man. Allemaal hebben dezelfde bootreis gemaakt vanuit het Voorouderlijk Thuisland Afrika naar de Amerikas……

Tot. Een volgende keer.

Salif Keita- Africa

Bronnen: het internet, The Akan Diaspora in the Americas (Kwasi Konadu), The Akan People in Africa and the Diaspora (edited door Kwasi Konadu)