Afro-Filosofie (4)

Het is fashionable om in de ogen van anderen “cool en collected” over te komen. En het is vooral een teken van up-to date zijn om het woord cool in je vocabulaire op te nemen.

Maar wat weinigen weten is dat het woord een lange inter-continentale geschiedenis kent. Waarbij lang geleden door culturele diffusie dit woord en zijn betekenis verhuisde van een regio in de wereld naar een ander.

Er is ten eerste een Europese en een Aziatische “cool”. Deze heeft te maken met het mentaal koelen van temperament, met zelfbeheersing en met in stressvolle of zelfs oorlogssituaties het hoofd koel houden. Of gewoonweg rust uitstralen.

Het Afrikaanse Cool heeft meerdere betekenissen dan alleen rustig blijven wanneer, bijvoorbeeld, om je heen een vechtpartij uitbreekt. Al sinds de 15e eeuw na chr. kennen de Yoruba en Igbo beschavingen van West-Afrika een “Mystieke Cool”. Wat de kern is van hun filosofische tradities.

Innerlijk krachtig zijn, spiritueel volwassen zijn, verkoelende woorden uitspreken tijdens verhitte discussies, rechtvaardig oordelen, waarheidsgetrouw en vredelievend zijn. De Yoruba en Igbo mysticus leeft volgens deze richtlijnen.

Naast de Mystieke Cool kent men in Afrika ook het Esthetische Cool. Het Yoruba woord hiervoor is itutu. Dit wordt belichaamt in Yoruba kunst. Maar ook in andere (eeuwenoude) Afrikaanse kunstvoorwerpen.

-Esthetiek is, eenvoudig gezegd, een gecultiveerd gevoel voor waarneembare schoonheid-

Cool omvat in Afro-Amerikaanse culturen, net als op het Moedercontinent, esthetische waarden. Met name op het gebied van kunst, kleding en muziek. En maakt deel uit van de levensfilosofie van de Zwarte mens in de Amerikas en de Caraïben. Deze esthetische cool is onder andere zichtbaar in de manier hoe Zwarte mensen lopen en bewegen. Met een natuurlijke souplesse en ritme. Alsof men op de maat van Moeder Aarde`s hartslag wandelt.

Het is door de Urban Culture, wat zijn oorsprong heeft in de Afro-Amerikaanse cultuur, dat de esthetische vorm van Cool een globaal iets is geworden. Van de wijze waarop je je fresh en cleane outfit draagt tot de keuze voor een head-phone die “in” is. Op een positieve manier heeft Afrikaanse esthetische Cool de wereld veroverd. En hier in Nederland zijn het sinds de jaren `70 jongeren van Surinaamse afkomst die Cool in de straat-cultuur brengen. Zij bepalen de toon in de taal die jongeren spreken.

Cool is in essentie een “state of mind”. Een gemoedstoestand. En deze emaneert, vloeit vanuit de geest, in lichaamshouding, in spraak en vooral in verschillende kunstvormen. Of dit nu in beeldende kunst is, in dans of in muziek. Zwarte mannen en vrouwen weten in elke kunstvorm en muziekstijl Cool te plaatsen. Misschien dat hierdoor wereldwijd de stijl, de smaak en het ritme van de Zwarte mens de meest gekopieerde is?

In de muziek van de Zwarte mens, wat vaak tot kunstvorm is verheven, heeft esthetische Cool ook een spirituele waarde. Want muziek is boven alles de expressie van een vrije en ongebonden ziel. Luister maar naar Jazz uit het tijdperk van muzikale grootheden als Thelonius Monk, Miles Davis en John Coltrane . Deze mannen waren de incarnaties van Cool. En van Peter Tosh tot Toots Hibbert. Van Vaughn Benjamin tot Bob Marley. Coole brothers die Roots Reggae naar een hoger kunstniveau brachten. Volmaakte muziek voor de ziel, echte soulmusic, creëerden.

En tuurlijk. Niet iedereen heeft het natuurlijke vermogen om als bovenstaande artiesten Cool vanuit zich zelf te scheppen. Maar wanneer je hun kunst kan waarderen, en de bijzonderheid ervan inziet, dan reflecteert deze in jou. Als bij een spiegel voor het innerlijk.

En dat is ook wel cool, toch?