(2 minuten leestijd)
Het engelse woord woke betekent letterlijk ontwaakt. Maar heeft lang geleden in de Afro-Amerikaanse cultuur een andere betekenis gekregen.
In het begin van de jaren `30 van de 20e eeuw, waarschuwden Zwarte mensen in de Verenigde Staten elkaar om alert te zijn, en waakzaam te blijven voor racisme dat maar al te vaak een gewelddadig karakter had. Een waarschuwing redde levens, zo eenvoudig is het gewoon. Mensen zeiden: “Stay woke! Blijf wakker!”
Zwarte mensen, betrokken in politiek, in de jaren `60 van de 20e eeuw gaven een bredere betekenis aan de uitspraak “woke”. Het was toen meer om aan te geven dat hun ogen open waren, om de economische mechanismes achter raciale ongelijkheid te zien. Ze waren “ontwaakt”. Een woord dat aanspoorde tot solidariteit onder Zwarte mensen. Woke bleek in die jaren een krachtig woord, een vierletterige affirmatie, dat werd gebruikt door organisaties die opkomen voor burgerrechten. “Economische empowerment” van de Afro Amerikaanse gemeenschap was toen een sleutelbegrip.
Met de opkomst van conscious rap in de eind jaren `80 van de 20e eeuw, gaven Zwarte jongeren in de Verenigde Staten de term “woke” een nog bredere betekenis. In tegenstelling tot gangsta rappers, die op een lyrische en melodische wijze materialisme en zelfdestructie propageren, zijn conscious rappers constructief. Zien materialisme juist als een mentale gevangenis. En hebben als belangrijkste doel de Zwarte gemeenschap, die gebroken is, weer op te bouwen. In dit genre van rap muziek is de betekenis van woke binnen de Zwarte gemeenschap geëvolueerd. Waarbij iemand is ontwaakt, met open ogen kijkt, en het licht van kennis en waarheid ziet. Een woke persoon is dan op een verdiept (of verhoogd) bewustzijnsniveau van waarheidszoekers en vrijdenkers. Kortgezegd: Een “ontwaakt” iemand is in staat om zelfstandig na te denken.
Op gegeven moment is “Woke” gekaapt door niet-Zwarte activisten. Ook hier in Nederland. Waarbij de oorspronkelijke betekenis van een ijzersterke affirmatie heel erg verwaterd raakte. Sindsdien kan je zien hoe radicaal rechtse-populisten de term woke bekritiseren. Om spreekwoordelijke wind uit de zeilen te halen, van iedereen die niet rechts in het politieke spectrum staat.
Door culturele toe-eigening is “woke” ooit ontvreemd, belachelijk gemaakt en op gegeven moment zelfs tot een negatief iets gelabeld. Niemand wil meer geassocieerd worden met “dat woord”. Zelfs Zwarte mensen, die onwetend zijn over de culturele waarde van het woord, zijn er angstig voor geworden het te gebruiken.
Daarom is het nu aan met name Zwarte mensen om “woke” en de correcte betekenis ervan te onderzoeken, te her-waarderen, en terug te nemen. Zodat het weer kan worden gebruikt als een positief geladen woord.
JERRELISME 